سازهای زهی
این دسته از سازهای ایرانی که اکثرا در آموزشگاه موسیقی نیز تدریس می گردند، خود به چند دسته تقسیم می شوند.
دسته اول از سازهای زهی که خانواده بزرگتری را تشکیل می دهند، ساز های زخمه ای نام دارند.
دسته دیگری از سازهای زهی سازهای کششی می باشد که تعدادی از ساز های جذاب دیگر را شامل می گردد.
و دسته آخر را سازهای زهی کوبشی می باشند.
بدنهٔ تنبک را در گذشته از جنس چوب، سفال و گاهی هم فلز میساختند، لیکن امروزه از جنس چوب میسازند. تنبک از قسمتهای زیر تشکیل شده است:
پوست
دهانهٔ بزرگ
تنه
پا
گلویی (نفیر)
دهانهٔ کوچک (کالیبر)
از حلقه در انگشتهای وسطی دستان میتوان با زدن روی پوست دهانه بزرگ چسبیده به تنه و شیارهای روی تنه با کشیدن حلقهها اصوات و شیرین کاریهای متنوع و جالبی اجرا کرد
تار از جمله سازهای زهی مضرابی است که در ساخت آن از چوب، پوست، استخوان، زه، استفاده میشود
طول کلی این ساز حدود ۹۵ سانتی متر است. نوازنده تار ایرانی در حالت نشسته ساز را به صورت افقی روی ران پا قرار میدهد، به طوری که دسته تار طرف چپ و کاسه طنینی طرف راست نوازنده قرار گیرد.
نوازنده سر انگشتهای دست چپ را روی دستانهایی که در طول دسته تار بسته شده است حرکت میدهد و با مضرابی که در دست راست دارد به سیمها زخمه میزند.
تار از اواسط قرن ۱۸ میلادی با شمایل کنونیاش شناخته شده است. دستهای بلند متصل به کاسهای دو تکه (کاسه و نقاره) است که از کندهکاری در چوب درخت توت درست شده و لایه نازکی از پوست روی کاسهها کشیده شده است.
در قسمت دسته ۲۶ تا ۲۸ پرده قابل تنظیم وجود دارد. تار دارای ۶ سیم از جنس فلز بوده و در ۳ دسته ۲ تایی روی آن کشیده شده است و بهوسیله مضراب (زخمهای از جنس برنج) نواخته میشود.
روی کاسه و نقاره تار پوست کشیده شده و خرک تار بر پوست کاسه تکیه کرده است. قسمت نقاره در انتهای بالائی به دسته (گردن) متصل شده است.
دسته تار بلند (۴۵ تا ۵۰ سانتیمتر) است و بر کنارههای سطح جلویی آن دو روکش استخوانی چسباندهاند.
دور دسته، دستانها (پردههائی عمود بر طول آن با فواصل معین) بسته شده، قطر هر دستان در اصوات اصلی دستگاههای موسیقی ایرانی، کمی بیشتر از اصوات گذرا و کم اهمیتتر این موسیقی است.
جعبه گوشی (سر) در انتهای بالائی دسته قرار گرفته و از هر طرف ۳ گوشی بر سطوح جانبی جعبه کار گذاشته شده است.
سیمهای ۶ گانه عبارتند از: ۲ سیم سفید (پائین) که همصدا کوک می شوند، ۲ سیم زرد (همصدا)، یک سیم سفید نازک (به نام«زیر») و یک سیم زرد (بم) که دوتای آخری غالباً به فاصله اکتاو کوک میشوند.